Koliko znate o lavinama
Planina pored svojih lijepih strana ima i one malo manje lijepe i o njima trebamo pričati. Ovaj put su to lavine.
Pojam: Lavine su svako kretanje snježnog pokrivača odnosno najčešće lavinom nazivamo kretanje snijega po tlu.
Uzroci lavina:
- visina snježnog pokrivaća
- vrijeme odležanosti snijega
- nagib terena
- temperatura snijega
- vjetar za vrijeme padanja snijega
- podloga
- Visina novog snijega uzrokuje lavinu već od 5 cm za velike nagibe (veće od 50 stepeni) i raste do 70 cm za nagibe od 25 stepeni. Naglašavamo da je visina novog snijega od 50 cm i dalje uzronik velike vjetovatnoće da će nastati lavina.
- Vrijeme odležanosti novog snijega umanjuje mogućnost pokretanja lavina. Svejži snijeg se smatra od 12h od prestanka padanja, a odležao ( star ) preko 24h od prestanka padanja. Treba izbjegavati ture prvih 12h.
- Uticaj temperature snijega ima dva maximuma za nastanak lavina. Temperature ispod -10 C i svjež snijeg, te vlažan snijeg ( ojužen ) naročito u periodu dan od 14h do 16h uvjetuju povečanu mogućnost nastanka lavina.
- Padanje snijega pod vjetrom uzrokuje da taj pokrivač ima potpuno drugačiju kompaktnost ( granulaciju ) od podloge, te se sa njom ne sjedinjuje, i kao takav se lako pokreće. Naročito skijaši, zasjecanjem poprečno ih pokreću u manjim površinama i zovu se snježni jastuci.
- Podloga predstavlja najvažniji faktor koji ili opslužuje ili nadopunjuje sve predhodno navedene uzroke nastanka lavina. Dok se podloga ne pripremi lavine neće biti .Ovo se ne odnosi na prašnaste lavine.
Vrste lavina:
- prašnaste
- pločaste
- lavine rastresitog snijega
- Prašnaste lavine nastaju pri niskim temperaturama ( ispod -10 C ) i svježem snijegu. Imaju velike brzine ( do 300 km/h ). Lebde iznad tla, te teren i podloga na njih slabo utiču.Mogu savladati uglavnom manje doline i prijeći u sljedeću.Zbog niskih temperatura skoro su bešumne. Mogućnost bježanja bočno je nikakva.
- Pločaste lavine nastaju od snjega koji je padao pod vjetrom. Kreće se brzinom i do 150 km/h. Pokreću se zasjecanjm plohe ( najčešće bočno ). Nezgodne su jer se otiskuju cijelom plohom. Bježanja nema, jer kad nastane vi ste veću njoj.
- Lavine rastresitog snijega su spore i kreću se brzinom do 70 km/h. Najčešće to su mokre lavine i nastaju u proljeće u vremenu od 14h do 16h. Bučne su i prljave, jer zbog težine snijega skidaju sve do tla.
Preventiva:
- iskusan vodić
- krećite se vododjelnicama ( grebenovima ), a ne usjecima
- opasan teren prelaziti ne najuže
- pripremiti se za lako oslobađanje ruksaka, štapova a i skija
Ako ste posmatrać ( očevidac ) nesreće:
- vizuelno pratiti lavinu, a i unesrećene u lavini
- zapamtiti mjesto zadnjeg viđenja unesrećenog
- po prestanku lavine vizuelno pregledati lavnište i intervenisati samo na vidljive predmete i osobe. Koristiti štapove i grubo sondirati oko predmeta
- voditi računa da može nastati nova lavina
- obilježiti dio lavine gdje se nadate da su unesrećeni
- obavjestiti o nesreći
