Dolomiti
Izdvajamo iz MAGAZINA MOJA PLANETA...
Sarajevski visokogorci, nakon ferrata na Tre Cime di Lavaredo (Italija) bogatiji za novo iskustvo i željni novih izazova..
U okviru ovogodišnje penjačke turneje Kluba visokogoraca Sarajevo neizbježna je posjeta Cimama, kamenim zubcima koji su simbol Dolomita. Po nacionalnom parku u koji stižemo krivudavom cestom iz Misurine ljeti vijugaju brojne planinske, a zimi skijaške staze. Tu su i nezaobilazne adrenalinske ferrate i vertikalne stijene za slobodne penjače. Ulaznica u Nacionalni park iznosi 22 eura po vozilu. Put nas vodi do planinarskog doma „Auronzo” na 2.320 mnv na čijem parkingu ostavljamo vozilo. Neradni je dan i već u ranim jutarnjim satima pristižu brojni šetači i penjači.
Puni su im je naziv Tre Cime di Lavaredo, a nalaze se u Sesto dolomitskoj grupi na samoj administrativnoj granici između talijanske provincije s većinskim stanovništvom njemačkog govornog područja Južni Tirol (tal. Alto Adige) i provincije Veneto s većinskim stanovništvom talijanskog govornog područja. To je do 1918. bila granica između Austrougarske monarhije i Kraljevine Italije kad je nakon Prvog svjetskog rata Južni Tirol pripojen Italiji. Ostaci krvavih ratnih godina još su vidljivi i u ovom dijelu Dolomita, bunkeri sazidani od kamena, tuneli uklesani kroz srce okolnih planina te drveni viseći mostovi, bezbroj skloništa.
U vodičima je navedeno da se kružna tura oko Tre Cime izvodi obratno od kazaljke na satu, mada je naš cilj Ferrata Monte Paterno sa čijeg vrha se pruža veličanstven pogled na Tre Cime i kompletnu dolomitsku panoramu. Krenusmo širokom stazom od planinarskog doma u smjeru istoka. Prolazimo kapelicu posvećenu vojnicima stradalima u ovom kraju tokom Prvog svjetskog rata, desno ispod nas je travnati proplanak sa spomenikom „Anđeo poginulih” također posvećenog stradalim talijanskim vojnicima. Dolina ispod nas popunjena je bjelim pamučnim oblacima iz kojih ponosno izranjaju vrhovi planinskog lanca Cadini di Misurina.
Nastavljajući put približavamo se sljedećem planinarskom domu „Lavaredo” 2.334 mnv smještenom pod samim vrhom Croda Passaporto. Tre Cime nisu imale ime sve do 1750. kad u ovaj kraj dolazi poznati austrijski geodet i kartograf Peter Anich, da po naredbi Marije Tereze izradi „Atlas Tirola”. Vidjevši ova tri kolosalna vrha, naziva ih Drei Zinnen Spitze, odnosno po talijanski Tre Cime.
Prvi uspon na njihovu najvišu tačku koja je iznosi 3.003 mnv izveo je 20. avgusta 1869. najpoznatiji istraživač Dolomita Paul Grohmann. Planinskom stazom penjemo se na Forcella Lavaredo 2.454 mnv, s kojeg se pruža pogled i na planinarski dom „Locatelli” i nekoliko zubastih vrhova koji se uzdižu oko njega.Tu zastajemo da doručkujemo u najljepšem prirodnom okruženju. Bezbroj nijemih kamenih stražara oko nas. Djelimo se u dvije grupe: jedna odlazi stazom spuštajući se do doma „Locatelli”, a druga uzlaznom ferratom na Monte Paterno (2.744 mnv), pa onda silaznom ferratom do doma „Locatelli”.Opremljeni se setovima za ferratu i kacigama krećemo uskim, niskim, ukopanim kamenim tunelom koji nas dočeka kao prva prepreka na usponu. Ferrata dalje vodi uskom kamenom stazom uz vertikalnu stijenu. Zatim ponovno ukopani tunel sa skloništem i prozorom koji otvara pogled na veličanstvene vertikale sjevernih zidova Tre Cime. Magla lagano popunjava slobodan prostor između vrhova, skrivajući dva para alpinista u napredovanju slobodnim penjanjem ka vrhu desnog zuba.
Prolazimo i kroz poznatu „Gallerija Paterno”. Kroz maglu iza nas čuju se glasovi grupe njemačkih planinara, cilj nam je isti. Ferrata prelazi u stjenovitu stazu bez osiguranja pri samom vrhu uspona. Iza nas su u jednoj udolini jezera Laghi dei Piani. Staze oko njih koje vode do pl. doma „Locatelli” pune su užurbanih šetača. Još par kamenih prepreka i na vrhu smo. Sa greben Monte Paterna, Tre Cime izgledaju doista čudesno. Iako je maglovito jasno su vidljive erodirane granice između svakog od vrhova. Lijevo je Mali vrh (tal. Cima Piccola - 2.857 mnv), u sredini je najviši Veliki vrh (tal. Cima Grande - 2.999 mnv), a desno Zapadni vrh (tal. Cima Ovest - 2.973 mnv). U uz pomoć karte „Monte Paterno 360° panorama”, svi vrhovi u vidokrugu brzo dobivaju svoje ime. Na vrhu Monte Paterno, ubijen je 4. jula 1915. jedan od najpoznatijih planinskih vodiča u području Sepp Innerkofler, pa se ferrata popularno zove ferrata De Luca - Innerkofler. Veoma je popularna, a na vrhu zatičemo desetak penjača. Poslje kratkog okrepljenja i fotografisanja krečemo nazad. Pri povratku susrećemo mladi bračni par koji u navezi vodi dječaka od četiri i djevojčicu od pet godina. Nevjerovatan prizor. Fotografisasmo ih. Put nastavljamo novom ferratom koja se spušta prema planinarskom domu „Locatelli”. Tu su ukopani tuneli (čeone baterije obavezne) koji se kamenim stepenicama u dužini i od 500 m spuštaju u srce planine, zatim uske staze bez osiguranja i dva drvena mosta koja povezuju dvije stjenovite ploče. Zatim ponovo tunel i sklonište u njemu sa pogledom na Tre Cime lijevo i na planinarski dom „Locatelli” desno. Magla popunjava dolinu ispod nas, počinje i kišiti, još par stotina metara i stižemo do planinarskog doma u kojem je veoma živo. Uspjeli smo, kombinacija prokopanih tunela, kamenih staza, sajli i klinova već je iza nas. Poslije odmora uz kafu ili čaj širokom planinskom stazom vraćamo se nazad prema planinarskom domu „Auronzo” i parkiralištu pod njim gdje smo ostavili naše vozilo. I ako je kišno to nam ne kvari raspoloženje i dalji plan. Vraćamo se u Cortinu bogatiji za novo iskustvo i željni novih izazova.
Autor teksta i fotografija: Samela Zelić, Klub visokogoraca Sarajevo
Paul Grohmann je nosilac svih prvenstvenih uspona na gotovo sve značajnije vrhove masiva. U usponu su mu pomogli planinarski vodiči Peter Salcher i Franz Innerkofler.
